Przeszłość jest pełna zagadek i nigdy nie można być pewnym, że odkryte zostało wszystko co jest do odkrycia. Na przełomie lat 2015 i 2016 wspólnie z państwem Buczyńskimi siennicki bibliotekarz ustalił właściwą autorkę portretu Augusta Cieszkowskiego. W Cyfrowym Muzeum Narodowym dzieło przypisano bowiem Elżbiecie Krasińskiej-Jaraczewskiej, natomiast namalowała je Elżbieta Krasińska, żona Zygmunta (wielkiego romantycznego poety, a prywatnie przyjaciela Augusta). Współpraca nawiązana między Lubelszczyzną a Wielkopolską zaowocowała korektą w opisie zabytku i publikacjami w „Nestorze”, „Wierzeniczeniach”, a także w „Wieściach Akademickich” Czasopiśmie Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Z kolei początek roku 2017 przyniósł odnalezienie „obrazu” – tak naprawdę nigdy niezgubionego. Okazało się bowiem, że fresk z pałacu Cieszkowskich w Surhowie widnieje w katalogu dzieł utraconych podczas wojny, prowadzonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Fresk (w katalogu nazwany „obrazem”) nigdy nie opuścił pałacu i można go oglądać po dziś dzień, również podczas „Spacerków z Augustem”, drukowanych w czasopiśmie „Ziarno”. Na wniosek bibliotekarza dzieło wycofano z katalogu, a historię fresku można poznać z lektury artykułów w „Nestorze” (2017 nr 2) i „Wierzeniczeniach” (2017 nr 2).
To jednak nie koniec niespodzianek. W tym samym 2017 roku na stronie Cyfrowego Muzeum Narodowego pojawił się kolejny portret Augusta Cieszkowskiego. Obraz jest sygnowany, ma wymiary 74x60 cm, namalowany jest farbami olejnymi na płótnie. Przedstawia Augusta Cieszkowskiego w klasycznej pozie, charakterystycznej dla portretów uczonych. Model jest lekko zwrócony prawą stroną do patrzącego, siedzi na tle kotary przy stoliku przykrytym szarą wzorzystą tkaniną. Na stoliku leżą książki, za nimi znajduje się kałamarz z nieco zużytym piórem. August trzyma zwinięty rulon papieru w prawej ręce. Nosi okulary, czarny surdut i elegancką atłasową popielatą kamizelkę z tłoczonym kwiatowym wzorem i wąskim szalowym kołnierzem. Eleganckiego wyglądu dopełnia biała koszula i czarny atłasowy krawat wiązany zgodnie z ówczesnymi zwyczajami w sposób przypominający muszkę, a poniżej węzła krawatu – wpięta w koszulę ozdobna szpilka.
Obraz został namalowany przez rówieśnika Augusta - belgijskiego malarza Gasparda Josepha Starcka (1814-1884). Poprawnej identyfikacji modela dokonała w 2017 roku Anna Grochala, natomiast do poprawnego datowania dzieła przyczynił się Włodzimierz Buczyński. Zwrócił on uwagę na fakt przebywania Cieszkowskiego jesienią 1853 roku w Brukseli na Kongresie Statystyki i wyraził słuszne przypuszczenie, że portret musiał powstać w tym właśnie czasie. Po potwierdzeniu tych informacji na stronie muzeum zmieniono datowanie zabytku z XIX wieku na rok 1853.
Jakie jeszcze niespodzianki przed nami?

Tekst: Monika Nagowska